กลุ่มประเทศคู่เจรจาของอาเซียน

กลุ่มประเทศคู่เจรจา (Dialogue Partners) ของอาเซียน

อาเซียนเริ่มมีความสัมพันธ์กับประเทศนอกกลุ่มเป็นครั้งแรกกับสหภาพยุโรป ในปี ค.ศ. 2515 จนถึงปัจจุบัน อาเซียนมีคู่เจรจาจำนวน 9 ประเทศและ 1 องค์กร ได้แก่ จีน ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ อินเดีย สหรัฐเอมริกา ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ แคนาดา รัสเซีย และสหภาพยุโรป  นอกจากนี้ อาเซียนยังมีความร่วมมือเฉพาะทางกับองค์การสหประชาชาติและปากีสถาน รวมถึง กลุ่มภูมิภาคอื่น เช่น ความร่วมมือของรัฐอ่าวอาหรับ (Gulf Cooperation Council - GCC) ซึ่งเป็นองค์กรของประเทศทีมีน้ำมันเป็นสินค้าส่งออกหลัก ประกอบด้วย บาห์เรน กาตาร์ คูเวต โอมาน ซาอุดิอาระเบีย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ สมาคมร่วมมือแห่งภูมิภาคเอเชียใต้ (South Asian Association for Regional Cooperation - SAARC) ซึ่งมีบังกลาเทศ ภูฏาน อินเดีย มัลดีฟส์ เนปาล ปากีสถาน และศรีลังกา เป็นสมาชิก เป้าหมายในตอนแรกที่อาเซียนต้องการมีประเทศคู่เจรจา ก็คือการขอให้ประเทศคู่เจรจาที่มีสถานะที่ดีกว่าให้ความช่วยเหลือทางด้านการพัฒนาแก่อาเซียน ดังนั้น ความสัมพันธ์ระหว่างอาเซียนกับประเทศคุ่เจรจาในช่วงแรก ๆ จึงอยู่ในสถานะ "ผู้ให้กับผู้รับ" อย่างไรก็ดี เมื่ออาเซียนเติบโตและมีระดับการพัฒนาที่ดีขึ้น ความสัมพันธ์ได้เปลี่ยนจาก "ผู้ให้กับผู้รับ" มาเป็นแบบ "หุ้นส่วน" ในด้านต่าง ๆ เช่น ด้านการพัฒนา ด้านยุทธศาสตร์ ด้านเศรษฐกิจ ด้านความมั่นคง ด้านการต่อต้านการก่อการร้าย ในการดำเนินความสัมพันธ์กับประเทศคู่เจรจานั้น ในแต่ละปี อาเซียนจะจัดประชุมระดับผู้นำหรือรัฐมนตรีคู่เจรจาเหล่านี้ เพื่อกำหนดนโยบายและทิศทางการผสานความร่วมมือ เช่น การประชุมระดับรัฐมนตรีซึ่งจัดขึ้นในช่วงเดือนมิถุนายน หรือกรกฎาคม หรือการประชุมระดับผู้นำประเทศสมาชิกอาเซียนกับจีน ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้ ที่เรียกว่า "อาเซียน + 3"ในช่วงเดือนพฤศจิกายน หรือธันวาคม นอกจากนี้ อาเซียนยังได้จัดตั้งคณะกรรมการอาเซียนในประเทศที่สาม (ASEAN Committee in Third Countries) ซึ่งประกอบด้วยเอกอัครราชทูตของประเทศสมาชิกอาเซียนที่ประจำอยู่ในประเทศคู่เจรจา ตลอดจน ในประเทศอื่น ๆ ที่อาเซียนเห็นสมควรเพื่อทำหน้าที่ให้ข้อมูลและวิเคราะห์ท่าทีของประเทศที่คณะกรรมการอาเซียนเหล่านี้ตั้งอยู่ เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาความสัมพันธ์ต่อไป